| Konu | Deprem Dayanım Testleri ve Yöntemleri |
| Tarih | 07.03.2024 |
| Konuşmacı | İnşaat Yüksek Mühendisi Özcan ÖZ |
| Branşlar | İnşaat Mühendisliği Jeoloji Mühendisliği Jeofizik Mühendisliği |
ÖZET
Deprem dayanım testlerinde karmaşaya sebep olan konu aslında testlerin nerede kullanılmak için istendiğidir. Yani talebi yapan kurum yada kuruluşun bu testi nerede kullanacağı hangi amaçla kullanacağına göre yapılacak testlerin içeriği değişmektedir. Ülkemizde iki adet farklı amaçlarla hazırlanmış Deprem Dayanım Testi yönetmeliği olması yada iki farklı yöntemin olması kafa karıştırmaktadır. Esasında bu iki yönetmelik amaç, saha çalışmaları ve analiz yöntemleri bakımından birbirinden farklıdır. Ayrıca hızlı ön değerlendirme amaçlı yapılan Bina Durum Değerlendirme Raporları da sektörde mevcut rapor karmaşasına ilave olarak karşımıza çıkmaktadır.
DEPREME DAYANIM TESTLERİ VE YÖNTEMLERİ
İnş. Yük. Müh. Özcan ÖZ
Deprem; yer kabuğundaki levhaların zaman içinde hareketleri ve birbirlerine etkileri sırasında yer yüzeyinde meydana gelen sarsıntılar, sismik dalgalanmalardır. Dünyamızda yaşamın devam ettiği litosfer tabakası (0-100 km) aslında bir bütün halinde olmayıp çeşitli levhalardan oluşmaktadır. (Bkz: Levha Tektoniği)
DEPREME DAYANIM TESTİ NEDİR?
– Deprem testi
– Deprem performans analizi
– Deprem risk raporu
– Sağlamlık raporu
– Karot raporu
– Bina çürük raporu
– Bina teknik raporu
– Bina uygunluk raporu
– İskan raporu …..
Yapının; deprem etkilerine karşı ( bazı durumlarda rüzgar, toprak basıncı v.b.) belirli bir yönetmelik disiplini içinde, sahadan yapılan çalışmalar, numuneler ve ölçümler ile ofis ortamında yapılan tespit ve bilgisayar analizleri neticesinde binanın dış etkilere karşı hedeflenen performans seviyesine ulaşıp ulaşamadığının kontrol edilmesidir.
DEPREME DAYANIM TESTİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Deprem dayanım testlerinde karmaşaya sebep olan konu aslında testlerin nerede kullanılmak için istendiğidir. Yani talebi yapan kurum yada kuruluşun bu testi nerede kullanacağı hangi amaçla kullanacağına göre yapılacak testlerin içeriği değişmektedir. Ülkemizde iki adet farklı amaçlarla hazırlanmış Deprem Dayanım Testi yönetmeliği olması yada iki farklı yöntemin olması kafa karıştırmaktadır. Esasında bu iki yönetmelik amaç, saha çalışmaları ve analiz yöntemleri bakımından birbirinden farklıdır. Ayrıca hızlı ön değerlendirme amaçlı yapılan Bina Durum Değerlendirme Raporları da sektörde mevcut rapor karmaşasına ilave olarak karşımıza çıkmaktadır.
◦Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 2018 Bölüm 15: DEPREM ETKİSİ ALTINDA MEVCUT BİNA SİSTEMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GÜÇLENDİRME TASARIMI İÇİN ÖZEL KURALLAR (TBDY2018)
Bina Performans Analizleri
◦◦6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüşümü Hakkında Kanun (Kentsel Dönüşüm Yönetmeliği) Uygulama Yönetmeliği eki olan RİSKLİ BİNALARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR 2019 (RBTEİE2019)
Riski Yapı Raporu
◦◦Bina Durum Değerlendirme Raporları (BDD) (İMO)
TBDY2018: BİNA PERFORMANS ANALİZLERİ
◦Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 2018 Bölüm 15: DEPREM ETKİSİ ALTINDA MEVCUT BİNA SİSTEMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GÜÇLENDİRME TASARIMI İÇİN ÖZEL KURALLAR (TBDY2018)
Bir yapının meydana gelecek tasarım depremleri durumunda hedeflenen performans seviyesine ulaşıp ulaşamayacağının kontrol edilmesi amacıyla yapılan testler ve analizlerdir.
Piyasa Adı: Bina Performans Analizi (Raporu)
Konutlardan okullara, hastanelerden işyerlerine tüm binalarda uygulanarak bu binaların olası hedef tasarım depremlerinde yapı elemanların meydana gelebilecek hasarların ve buna bağlı olarak yapının tamamında performans seviyesinin belirlenmesi çalışmalarıdır.
X Eğer bu çalışma neticesinde bina kullanım amacına göre belirlenen performans seviyesine ulaşamazsa bu durum ya yapının güçlendirilmesi yada o amaç için kullanılmasına izin verilmemesi gerekmektedir.
RBTEİE2019: BİNA RİSK RAPORU
6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüşümü Hakkında Kanun (Kentsel Dönüşüm Yönetmeliği) Uygulama Yönetmeliği eki olan RİSKLİ BİNALARIN TESPİT EDİLMESİNE İLİŞKİN ESASLAR 2019 (RBTEİE2019)
6306 sayılı Afet Riski Altında Alanların Dönüşümü hakkında kanunda tariflenen Deprem (Sel, Heyelan v.b.) riskli altındaki yapıların belirlenmesi için yapılan saha çalışmaları ve analizleri içermektedir. Burada amaç kanun ve kanunun sağladığı faydalardan haklardan yararlanacak kadar riskli olan yapıların belirlenmesidir.
Piyasa Adı: Bina Risk Analizi (Raporu)
√ Bu çalışmalar neticesinde RİSKLİ bulunan yapıların ivedi olarak boşaltılması ve yıkılması yada güçlendirilmesi gerekmektedir.
X Bu çalışmalar neticesinde RİSKSİZ bulunan yapılar 6306 sayılı kanundan faydalanamaz. Ancak bu yapının olası depremler karşısında sağlam olduğu yada TBDY2018 şartlarına göre yeterli performans seviyesinde olduğunu göstermez.
BİNA DURUM DEĞERLENDİRME RAPORLARI
Betonarme yapılar gibi karmaşık ve farklı özelliklere sahip yapıların basit tek değişkenli regresyonlarla modellenmesi ve hasar oranlarının bulunması imkansızdır. Her bir araştırma için araştırmaya etki edecek diğer değişkenlerinde hesaplara dahil edilmesi ve çok değişkenli regresyon modelleri oluşturulması gerekmektedir. Bitirme çalışmasında verileri kullanılan yapıların gerek beton sınıfı gerekse donatı oranları bakımından en düşük değerlerinde altında kaldığı görülmektedir. Genel olarak ülkemizde betonarme yapıların imalatına 1975 ve sonrasında başlanmıştır. Ancak mevcut yapılar ile 1975 yönetmeliğindeki minimum değerler bile mukayese edildiğinde çok daha düşük dayanımlarda ve deprem riski taşıyan bir çok yapının halen günümüzde de var olduğu görülmektedir. Bazı yapıların beton dayanımları ve donatı oranları o kadar düşük değerlerdeki depremsiz durumda düşey yüklerle bile ayakta durması tesadüfi bir durumda olduğu görülmektedir. Ülkemizde çeşitli zamanlarda ve çeşitli yerlerinde meydana gelen yapı çökmelerindeki en büyük etkenlerden bir tanesi de bu beton dayanımı ve donatı oranı düşük yapı stokumuzdur. Yapıların Regresyon Modellerinin oluşturulmasında amacıyla ülkemizde ve dış ülkelerde hali hazırda kullanılan hızlı yapı tespit modellerinin incelenmesi gerekmektedir. Yöntemlerde hesaplara katılan veya katılması önerilen değişkenlerinde dahil edilip oluşturulmaya çalışılan regresyon modelinde daha gerçeğe yakın sonuçlar elde edilmesi muhtemel gibi görünmektedir.
DEPREM DAYANIM TESTİ AŞAMALARI ?
Genel olarak üç aşamadan oluşmaktadır.
1) SAHA ÇALIŞMALARI
◦- Gözlemsel kontroller
◦- Yapının tasarımının ve yüklerinin belirlenmesi (rölöve v.b.)
◦- Malzeme özellikleri belirlemek (karot, donatı tespitleri v.b.)
◦- Zemin etüt çalışmaları
2) OFİS ÇALIŞMALARI
◦- Bilgisayar analizleri
◦- Raporlama
İndirilebilir dosya. Dosyayı PDF formatında indirebilirsiniz. Dosya veya konu hakkında daha detaylı bilgi almak ve merak ettiklerinizi sormak için ÜLKÜ-TEK İstanbul İl Yönetimi Derneğiyle iletişime geçebilirsiniz.